ژئوتوریسم؛ چشم انداز اقتصاد آینده
وبـــــــلاگــــــــــ بــــــــالـــــا تـــــــــــــــــر
به وبــــلــاگــــــ بـــــــالـــاتــــــــر خــوش آمـــدیـــد
                                     ژئوتوریسم؛ چشم انداز اقتصاد آینده

در مفهومی آموزشی گفته می‌شود كه اقتصاد، مانند چهره نوجوانی است كه برای جلب توجه هر روز به یك شكل در می آید. یكی از اصطلاحاتی كه در این خصوص امروزه بسیار بر سر زبانها است، واژه ژئوتوریسم است. بر این اساس ، هر محلی كه به خاطر شرایط جغرافیایی ویژه خود ـ نظیر محیط زیست ، پوشش گیاهی ، زیبایی های بالقوه و فرهنگ- مورد بازدید قرار گیرد و شرایط اقتصادی مناسبی را برای منطقه فراهم آورد، در این تقسیم بندی می‌گنجد.
یكی از عالیترین صفات زمین شناسی این است كه هر كجا بروید" زمین" هم هست و طرح گذران تعطیلات و اوقات فراغت برای مشتاقان زمین شناسی فراهم می باشد. امروزه در بیشتر كشورهای دنیا ، ژئوتوریسم ، واژه ای شناخته شده است . گردشگران داخلی و خارجی از پدیده های منحصر به فرد و دیدنی های مربوط به علوم زمین دیدن می‌كنند و لحظات شاد و مفرحی را در كنار خانواده و دوستان سپری می‌نمایند. به خصوص كودكان و نوجوانان از این نوع گردشها لذت فراوان برده و درسهای بسیار می آموزند. آنچه تاكنون از گردشگری در ذهن ما خطور می كرد ، دیدن بناهای تاریخی و آثار باستانی است كه تنها بخش كوچكی از گردشگری به شمار می‌آید، ولی آیا می‌دانید كه دیدنی های زمین شناسی هم یكی از جذاب ترین زمینه های گردشگری و جذب گردشگر است؟
چنین گشت‌هایی هم برای افراد محلی و هم برای بازدیدكنندگان ، منافع مشترك دارد: اقتصادهای كوچك محلی فعال شده و از سوی دیگر بازدیدكنندگان با مجموعه ای از فرهنگ و آداب و سنن متفاوت آشنا می شوند. در این رابطه، امتیازات دیگری را هم می توان برشمرد كه حفاظت از منابع طبیعی یكی از آنها است . پاكیزه نگهداشتن طبیعت و حفظ آن به همان شكلی كه به دست ما رسیده ، بسیار حائز اهمیت است . متاسفانه گاه به گاه ملاحظه می‌شود كه به دلایل فقرفرهنگی و نا آشنایی با استانداردهای اخلاق و رفتار گردشگری، بازدید كنندگان ، ناخواسته یا ندانسته، به تخریب طبیعت و آثار منحصربه فرد آن می پردازند و محل را به صورتی غیر قابل استفاده در می آورند. از طرفی توسعه بی برنامه و بی رویه شهری و امكانات رفاهی نظیر جاده ها ، رستورانها و نیزعدم توجه به ظرفیت پذیرش یك محل از جذابیت های آن به‌شدت می‌كاهد و سود كوتاه مدت، جایگزین برنامه ای اصولی در دراز مدت می‌شود.
●ایران، قاره ای كوچك
ایران، مجموعه گنجینه های نفیس خدادادی و پیشینه تاریخ و تمدن فرهنگی ، همواره مورد توجه گردشگران بوده است. كشور ما با طبیعت و اقلیم متنوع و گوناگون خود قاره ای كوچك است با دیدنیهای بسیار. در جهان رقابتی امروز كشورهای مختلف با معرفی جذابیتهای گردشگری خود سعی در بهبود وضعیت اقتصادی خود دارند. كشور ما نیز بی شك با وجود صدها مكان جذاب و دیدنی ، می‌تواند با استفاده از این ثروت خداداد، در بهبود وضع اقتصادی خود كوشا باشد و ثروتهای تجدیدناپذیر خود نظیر نفت و گاز و معدن را، برای مصارف مهم‌تر نگاه دارد.
اما آیا ایران وضعیت مناسبی از لحاظ ژئوتوریسم دارد؟ وقتی به فهرست های جهانی نقاط دیدنی زمین نگاهی می‌اندازیم، كمتر جایی را پیدا می‌كنیم كه این همه خصوصیات منحصر به فرد زمین شناسی ما را به جهان و حتی به هموطنان خودمان معرفی كرده باشد.
كارشناسان با تجربه سازمان زمین شناسی می توانند با معرفی و تشریح خصوصیات زمین شناسی هر منطقه، در توسعه این اندیشه نو، گام بلندی بردارند و در انتقال علم و شكوفایی اقتصاد این مرزو بوم سهم خود را به بهترین وجهی ادا نمایند. بدیهی است آنچه ارائه می‌شود نیاز به برنامه ریزی دقیق و كارشناسانه دارد، در غیر این صورت نه تنها فایده ای از این رهگذر به جامعه ما نمی رسد، بلكه آسیبهای جبران ناپذیر، این موهبت های الهی را برای همیشه از ما می‌گیرد و این بر شایستگی خود ماست كه چگونه از آنها مراقبت نمائیم.
●در سایر نقاط جهان چه می‌گذرد؟
مركز اطلاعات گردشگری دانشگاه میشیگان ، به راحتی ۵۰ درصد مردم آمریكا را در دسته گردشگران زمینی بر آورد كرده است ! یعنی حدود ۵۵ میلیون نفر در سال و انتظار می‌رود این تعداد به زودی به ۱۰۰ میلیون نفر برسد. این تنها شامل گردشگران داخلی است. پاكیزگی محل های مورد بازدید، حفظ حالت طبیعی مناطق مثلا كوهستانها ، دریاچه ها و۰۰۰ ، عدم ازدحام فراوان در هر محل و متناسب بودن حجم بازدید با وسعت محل ، تبلیغات و شناساندن وسیع محلهای مورد نظر به صورت پاركهای حفاظت شده و از طریق سایتهای اینترنتی از جمله دلایل موفقیت این صنعت در آمریكا است.
هر چند اولین كشوری كه به طور رسمی استراتژی گردشگری زمینی را اعلام كرد ، هندوراس بود . طراحان برنامه های فوق ، در نظر می‌گیرند كه مردم واقعا چه می‌خواهند و زمینه های كسب در آمدهای محلی چه می‌تواند باشد . سپس قوانین مربوط به هر محل نوشته و اجرا می‌شود. همواره باید به خاطر داشته باشیم كه هر محلی ، هویت و شخصیت منحصر به فردی دارد كه منشاء جذابیت آن می باشد. در ضمن برنامه ریزان ، اقشار مختلف مردم را بر حسب توان مالی و در آمد ها ، تقسیم‌بندی می‌كنند تا بتوانند هر گروه را در محل مناسب خود راهنمایی كرده و از سر در گمی آنها بكاهند.
اثرات مثبت این نوع گردشگری عبارتند از : بهبود چشمگیر آگاهیهای اجتماعی ، آموزش رفتارهای صحیح زیست محیطی به افراد جامعه و جلب حمایت بیشتر آنها از ذخایر ملی و طبیعی و تبادل فرهنگی از طریق برخورد افراد محلی با بازدید كنندگان .
●شرایط استاندارد و مورد تائید برای ژئوتوریسم
۱. پزشكان در حرفه خود، یك كد اصلی دارند با عنوان : « قدم اول سلامتی؛ اجتناب از ابتلا به بیماری است». در تعاریف گردشگری هم امنیت محل مورد بازدید، اولین شرط یك گردش علمی است. انواع مخاطرات طبیعی و محیطی باید حداقل و قابل كنترل باشند.
۲. همه باید در توسعه مشاركت داشته باشندبا این حال به كار بردن محدودیتها و روش های مدیریتی؛ محیط های طبیعی، مناظر گیاهی، رخنمون های علمی و فرهنگ محلی از دیگر روش‌های استفاده بهینه از شرایط طبیعی است.
۳. حفظ محیط زیست با كاهش انواع ضررهای قابل اجتناب نظیر حداقل سازی آلودگی ، زباله، مصرف آب ، شیمی محیط طبیعی و روشنایی های غیر ضروری.
۴. بازدیدكنندگان غیر محلی با آداب و رسوم افراد محلی آشنا می شوند و حتی چند كلمه به زبان محلی می‌آموزند ، افراد محلی یاد می‌گیرند كه چگونه با كسانی كه رفتارهای متفاوتی با آنها دارند ، برخورد نمایند .
۵. اثرات دو جانبه : بازدیدكنندگان ایده های جدیدی درباره محل زندگی خود به دست می‌آورند و سعی می‌كنند جلوه های ویژه منطقه خود را برای گردشگران آماده كنند . از طرفی افراد بومی ، از اینكه محل زندگی آنها ، مورد توجه دیگران است ، احساس دلبستگی و غرور می‌كنند و بیشتر در حفظ و ارائه امكانات خود می‌كوشند.
●طبقه بندی مناطق بر اساس ژئوتوریسم
از لحاظ كارشناسی، بعضی از مناطق بطور طبیعی بیشتر به زمین وابسته‌اند ومستقیما با پدیده‌های زمین شناسی در ارتباط می‌باشند. به عنوان مثال: گرندكانیون- Grand Canyon درآمریكا، كلیمانجارو- Kilimanjaro درآفریقا ، آیرزراك- Ayers Rock در استرالیا ، دریاچه بایكال – Baikal در روسیه ، رودخانه لی- Li در چین وسیكارپوینت- Siccar Point در اسكاتلند . دیدن این مناطق برای همه اعضای خانواده جالب است و در لیست زندگی هر زمین شناس وجود دارد؛ مناطقی كه هر علاقمند به زمین و طبیعت دوست دارد حداقل یك بار آنها را ببیند. برخی نقاط دنیا نیز امتیازاتی از بابت میراث زمین شناختی( Geoheritage) خود دارند. با این حال، محققین و علاقمندان علوم زمین، با دیدن نرده‌ها، دیوارها و انواع ساخته های دست بشر در مقابل سنگها و صخره ها احساس ناامیدی می كنند. این واقعیت ما را به اینجا می‌رساند كه حفاظت از این گنجینه های شگفت انگیز دنیا ، واقعا حیاتی است .
در یك دسته‌بندی كلی مناطق ژئوتوریستی را می‌توان به سه دسته تقسیم كرد:
۱. مكانهای فراوانی در دنیا هستند كه برای زمین شناسان ، صخره نوردها كمتر شناخته شده اند ومردم معمولی بیشتر با این مناطق آشنا هستند.
۲. در كنار بعضی شهرهای بزرگ، علیرغم ظاهر خشن شان و تنها به فاصله چند كیلومتر، مناظر و جلوه های بی نظیری از پدیده های زمین شناسی وجود دارد كه علاقمندان را به خود جذب می‌كند. مكانهایی كه مردم معمولی كمتر به سراغ آنها می روند.
۳. بالاخره مناطقی در جهان هستند كه گویی تنها موهبتهایی برای زمین شناسان و عده خیلی كمی از عموم مردم هستند. مناطقی كاملا حرفه‌ای، نظیر Siccar point در سواحل شرقی اسكاتلندو Hutton&#۰۳۹;s Section در پارك Holyrood واقع در ادینبورگ- Edinburgh ، مكانهایی هستند كه جیمزهاتن ، پدر علم زمین شناسی درآنها كار كرده است و مفاهیمی نظیر چینه شناسی نوین را مطرح نموده است. ساحل ژوراسیك در جنوب انگلیس بیشتر مطابق میل عموم است . نه فقط به خاطر سواحل دلپذیر و رستورانهای خوبش ، بلكه بیشتر به خاطر اینكه این محل در جهان به واسطه فسیل دایناسورهایش شناخته شده ، یعنی چیزی كه هر كسی دوست دارد ببیند و با آن ارتباط برقرار كند.
●ژئوتوریسم و فرهنگ متاثر از زمین
با وجود همه آنچه گفته شد، هنوز تجربه ای عمیق تر برای حس كردن وجود دارد. چیزی كه انسان را نه تنها درگیر تماشای دیدنیهای طبیعت می‌كند و نه تنها به جنبه های علمی می‌پردازد، بلكه او را به گنجینه های متبلور سرزمین و تمدنی كه در آن ناحیه واقع است، رهنمون می‌شود: فرهنگ یك ناحیه. به عنوان نمونه استرالیا با"كوهستان آبی" – Blue Mountain ؛ مقصدی نه چندان دور از سیدنی كه به شیرینی با تاریخ معدنكاری پیوسته است . یك تفریح نشاط بخش، یك منطقه سرشار از علم زمین و جایی با مناظر دیدنی و نفس گیر. در اسلوونی ناحیه كارستی از غارها و برشهای سنگی وجود داردكه برای هزاران سال در آن منطقه قرار گرفته است. در ایالات متحده silver rush واقع در نوادا، مناظری بی‌بدیل را به جا گذاشته و فرهنگ آن ناحیه را به شدت با جاذبه های زمین شناسی منطقه مخلوط كرده است.
مثالی دیگر از مناطق دور از دسترس، در مالزی یافت می‌شود. در جزیره برنئو در پارك ملی Sarawak غارهای عظیم وجود دارد. جلوه هایی هنرمندانه از زمینهای كارستی و آتشفشانهای گلی كه در كنار جنگلهای استوایی، واقع شده‌اند. تركیب نیروهای زمین شناسی كه این منطقه را به وجود آورد و منابع غنی منطقه، شبیه هیچ جایی در نیمكره غربی كره خاكی ما نیست. بعضی از قسمتهای این پارك بصورت رخنمون های موزه ای حفظ شده‌اند و آنقدر زیبا و جالب هستند كه می ارزد آنها را بصورت موزه های زنده در نظر بگیریم.





تاریخ: 30 / 7 / 1389برچسب:,
ارسال توسط mahdi
آخرین مطالب

آرشیو مطالب
پيوند هاي روزانه
امکانات جانبی
ورود اعضا:

آمار وب سایت:
 

بازدید امروز : 87
بازدید دیروز : 0
بازدید هفته : 87
بازدید ماه : 3755
بازدید کل : 2075398
تعداد مطالب : 489
تعداد نظرات : 7
تعداد آنلاین : 1

iranod32